Ποιος είναι ο συνδυασμός των 13 χαρακτηριστικών των πιο επιτυχημένων οικογενειακών επιχειρηματικών σχημάτων; Συνήθως οι οικογενειακές επιχειρήσεις παρακολουθούν στενά τις μεγάλες πολυεθνικές για να ακολουθούν τις πρακτικές τους. Μαθαίνουν από αυτές, και συχνά τα καταφέρνουν καλύτερα. Οι πολυεθνικές δεν κάνουν το ίδιο (από άγνοια ή από έπαρση). Και όμως, θα μπορούσαν να διδαχτούν πολλά και σημαντικά από τις οικογενειακές επιχειρήσεις.
Δεν είμαι άνθρωπος των επιχειρήσεων. Έχω εργαστεί, όμως, σε πολλές ― κυρίως στον εκδοτικό τομέα. Οι περισσότερες εκδοτικές εταιρείες είναι και οικογενειακές επιχειρήσεις κι έτσι, όταν έμαθα ότι θα έπαιρνα συνέντευξη από τη Μαρίκα Λάμπρου, συγγραφέα του βιβλίου «Μυστικά επιτυχίας για οικογενειακές επιχειρήσεις στη νέα εποχή. Για επιχειρηματίες και στελέχη που δεν εφησυχάζουν» (Πατάκης, 2020), είχα ―πώς να το πω;― μια σειρά από ερωτήματα που ήθελα να ξεκαθαρίσω: γιατί οι οικογενειακές επιχειρήσεις στην Ελλάδα βάζουν πάνω ―κι από το κέρδος ακόμα― την οικογένεια;
Βάσει έρευνας της Grant Thornton στην Ελλάδα το ποσοστό των γυναικών που βρίσκονται σε ανώτερες διοικητικές θέσεις κατέγραψε σημαντική άνοδο κατά 9 ποσοστιαίες μονάδες το 2023, στο 37% έναντι 28% το 2022. Πώς πιστεύετε ότι μπορεί να βελτιωθεί περαιτέρω αυτό το ποσοστό;
Στάθηκαν και αντιστάθηκαν το 2023, έκλεισαν με θετικό πρόσημο, στη μεγάλη εικόνα και εμφανίζονται έτοιμες για τις προκλήσεις του 2024 οι οικογενειακές επιχειρήσεις. Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα του Εθνικού Κέντρου Κοινωνικών Ερευνών (ΕΚΚΕ), οι οικογενειακές επιχειρήσεις συμβάλλουν σε μεγάλο βαθμό, από τους 8 στους 10 ερωτώμενους, στη διατήρηση των θέσεων εργασίας, τη στιγμή που πάνω από 6 στους 10 θεωρούν ότι η ύπαρξη και η διατήρηση οικογενειακής επιχείρησης μπορεί να λειτουργήσει ανασχετικά σε εναλλακτικά επαγγελματικά σχέδια των παιδιών της οικογένειας.
Πώς καταφέρνουν να διαπρέψουν επί μακρόν οι αξιόλογες* ελληνικές οικογενειακές επιχειρήσεις; Ποια είναι τα χαρακτηριστικά τους; Με ποιες λέξεις-κλειδιά μπορούμε να τα περιγράψουμε; Αποτελούν αυτό που θα ονομάζαμε «στοιχεία του ελληνικού χαρακτήρα»; Γράφονται και λέγονται πολλά για τις ελληνικές οικογενειακές επιχειρήσεις, συνήθως έγκυρα, και συχνά με την υπογραφή ανθρώπων έγκριτων και μελετημένων.
Το 2020 κυκλοφόρησε το βιβλίο σας «Μυστικά επιτυχίας για οικογενειακές επιχειρήσεις στη νέα εποχή. Για επιχειρηματίες και στελέχη που δεν εφησυχάζουν». Ποια είναι τα κυριότερα προβλήματα των οικογενειακών επιχειρήσεων που διαπιστώνετε σήμερα στην Ελλάδα; Τι θα συμβουλεύατε τους επιχειρηματίες να διορθώσουν;
Μ’ αρέσει να σηκώνω το κεφάλι μου και να κοιτάζω τον γαλάζιο ουρανό, όπου σταθώ και όπου βρεθώ. Λατρεύω τη θαμπή τρυφερότητα των ηλιόλουστων μεσημεριών, θαυμάζω τα λευκά σύννεφα που τρέχουν ασταμάτητα, ευγνωμονώ το λαμπερό, αψεγάδιαστο γαλάζιο, αισθάνομαι δέος για τον γκρίζο, θυμωμένο ουρανό, τρομάζω με τις αστραπές που ανατρέπουν την ακουστική ισορροπία του σύμπαντος, αλλά και τότε κατάματα προς τα πάνω κοιτάζω.
Η μόνη διέξοδος για τον πατέρα μου, που είχε πολύ δύσκολα παιδικά χρόνια, ορφανός γαρ, ήταν να ασχοληθεί με το εμπόριο – ζαχαρωδών προϊόντων. Στη συνέχεια βοήθησε και η μητέρα ...
Οι οικογενειακές επιχειρήσεις κάνουν το λάθος να θεωρούν ότι η εταιρική διακυβέρνηση δεν τις αφορά, αλλά η διαφάνεια και η ορθολογική διαχείριση είναι σύμμαχοί τους. Πολύς λόγος γίνεται τα τελευταία χρόνια περί «εταιρικής διακυβέρνησης». Ο όρος ακούγεται πολύ σοβαρός, έως και τρομακτικός για κάποιους επιχειρηματίες, που πίσω από τέτοιες βαρύγδουπες έννοιες βλέπουν έναν «μπαμπούλα» που θα τους δέσει τα χέρια και θα περιορίσει την αυτονομία τους. Στην πραγματικότητα, θα έπρεπε να διαπιστώνουν έναν σύμμαχο διαφάνειας, ορθολογικής διαχείρισης και προόδου.
Τα «Μυστικά Επιτυχίας» είναι γραμμένο γλαφυρά, με παραδείγματα ιστοριών φιλόδοξων επιχειρηματιών που ήρθαν από το χωριό και ξεκίνησαν μια επιχείρηση. Το βιβλίο, πάντα με παραδείγματα, παραθέτει περιστατικά και των τριών γενεών της επιχειρηματικής οικογένειας, των αξιών, συγκρούσεων, εκσυγχρονισμών και «ασθενειών» τους, όπως τη διαφορά ανάμεσα στη θέση του στελέχους και του μετόχου ή την διαδοχή του ηγέτη, συχνά σε άλλα μέλη της οικογένειας.